HET IS IN DE TIJD VAN DE CORONACRISIS HOLLEN EN STILSTAAN VOOR LUC VAN RIEL. HIJ IS SAMEN MET ZIJN VROUW MONIQUE EIGENAAR VAN EEN PLUS-SUPERMARKT, PEUT TANKSTATION EN KLEIN WARENHUIS IN HET BRABANTSE DIESSEN. MOMENTEEL LOOPT HET TEAM ZICH DE BENEN ONDER HET LIJF VANDAAN OM DE SCHAPPEN VAN ZIJN SUPERMARKT GEVULD TE KRIJGEN. MAAR IN HET TANKSTATION IS HET RUSTIG, HEEL RUSTIG. “IK BEN BLIJ DAT IK DAAR NOG TABAK MAG VERKOPEN, DAT ZORGT NOG VOOR WAT TRAFFIC.”

“Sorry hoor”, verontschuldigt Luc zich aan de andere kant van lijn, “Het is zo druk hier in de supermarkt dat ik zelf ook schappen moet bijvullen. Mensen werken thuis, kunnen niet meer uit eten en gaan niet meer voor een broodje naar een bedrijfsrestaurant. Kortom, voor het eten komt men naar de supermarkt”, verklaart de ondernemer. Luc nam samen met zijn vrouw Monique in 2006 een kleine Spar in Diessen over. Die winkel werd te klein, in 2012 is daarom door het ondernemerspaar aan de Julianastraat een grotere EMTÉ geopend. Afgelopen jaar is de overstap gemaakt naar Plus. “Naast deze winkel hebben we hier in het dorp nog een klein warenhuis met onder meer drogisterijartikelen, speelgoed, huishoudartikelen en postzaken. Ook runnen we nog een tankstation.” Voor wat betreft dit laatste, dat is een Peut-station. Of zoals Luc het zelf zegt; een klein dorpsstation zonder bakery, maar wel met wasgelegenheid. “Daar is het rustig nu in deze tijd, ik ben blij dat wij daar nog tabak mogen verkopen, dat zorgt nog voor wat traffic.” Tabak is erg belangrijk voor het station, vertelt Luc. “Zo’n 80 procent van de omzet is afkomstig van die categorie.” Die huidige discussie rondom de verkoop van rookwaren in tankstations baart hem om die reden enigszins zorgen. “In eerste instantie werd er alleen gesproken over het afdekken van de tabakspresentatie per 1 januari 2021, maar nu wil men de tabaksverkoop in tankstations helemaal aan banden leggen. Als dat gebeurt, zullen we ons station in een andere vorm voort moeten zetten.”

Razendsnel afbouwen

Een Kamermeerderheid wil dat tankstations en supermarkten de verkoop van sigaretten liefst komend jaar al razendsnel gaan afbouwen tot nul. Dit terwijl dat de branches momenteel bezig zijn met de invoering van een uitstalverbod voor sigaretten: supermarkten moeten per 1 juli tabakswaren uit het zicht houden van klanten. Het uitstalverbod voor kleinere verkooppunten dan supermarkten, onder meer de tankstations, gaat in per 1 januari 2021. Maar een meerderheid van in ieder geval CDA, ChristenUnie, D66, SP, GroenLinks, PvdA, 50Plus, Partij voor de Dieren en SGP – samen goed voor 91 zetels – wil dat de staatssecretaris van Volksgezondheid ook een snelle afbouw tot nul regelt van de verkoop van tabaksproducten. “We moeten stappen zetten. Want de verkoop van levensmiddelen en tabaksproducten op dezelfde plek is echt niet meer van deze tijd”, zeggen zij. “Als dit echt wordt doorgezet, dan is dat een aderlating voor niet alleen het tankstation, maar ook voor onze supermarkt. Immers, ook daar maakt de tabaksomzet een belangrijk deel uit van het totale verkoopplaatje. Bovendien zorgt de categorie ervoor dat mensen hier in het dorp de boodschappen blijven doen. Als men straks voor tabak naar de tabakszaak in het naastgelegen dorp moet, dan gaan ze daar ook de boodschappen doen. Daarvan ben ik overtuigd. Dus op die manier heeft zo’n verbod echt grote gevolgen: tabak is in de supermarkt een serviceartikel die zorgt voor traffic.”

Van bemand naar onbemand

Voor het tankstation zijn de gevolgen van een eventueel verbod op de verkoop van tabak minstens zo groot. “Wij hebben een dorpsstation waar klanten komen voor brandstof, voor het wassen van hun kleding en voor shopartikelen zoals rookwaren. Wij kunnen momenteel nog steeds rendabel bemand zijn doordat we achtergrondwerkzaamheden (onder meer administratieve taken, red.) van de andere winkels voor een deel onderbrengen bij de medewerkers hier. Mocht de tabak weg vallen, dan zullen we kritisch moeten gaan kijken hoe we het een en ander gaan invullen om dit station toch bemand te kunnen houden. Een bakery misschien? Nee, op een dorp is een bakery niet rendabel te maken. Daarvoor is er te weinig traffic.” Maar onbemand is iets waar Luc eigenlijk niet aan wil. “Het zorgt voor een vervlakking van het petrollandschap. Want zoals wij, zijn er velen. En juist de bemande stations geven kleur aan
de markt en zorgen voor onderscheid. Hier in Diessen is het serviceniveau bijvoorbeeld hoog en lopen mensen ook gewoon nog binnen voor een praatje. Hiermee vervullen we dus in de lokale maatschappij ook een belangrijke rol.” Luc wil er nog niet te veel over nadenken, hij hoopt dat de Tweede Kamer hem en alle andere tankstations spaart. “Wij zijn allemaal hardwerkende ondernemers, het is juist ook daarom zo vervelend dat je op dit soort zaken geen invloed hebt, dat wordt voor je bepaald.” Voor Luc is de discussie extra vervelend omdat hij, net als alle andere supermarkten, al op 1 juli dit jaar alle tabakswaren moet hebben afgedekt in zijn winkel. “En een half jaar later moet dit in het tankstation gebeuren. Dat vraagt investeringen, maar waarom zou ik nu veel geld steken in een displayban als er geen duidelijkheid is?” Hij vergelijkt het moet de boerenbedrijven. “Die hebben ook allerlei investeringen moeten doen, maar krijgen niet de kans om die investeringen terug te verdienen. Daarvoor wordt er veel te veel op de korte termijn geregeerd, en dat dreigt nu ook voor ons. Wij steken geld in het afdekken van de rookwarenpresentatie, terwijl we over een tijdje helemaal geen tabak meer mogen verkopen. Dat is toch gek.”

Extra vervelend

Luc is momenteel overigens niet alleen, hij wordt omringd door bouwvakkers. Het project waaraan zij werken behelst een verbouwing van het pand. De supermarkt en het warenhuis krijgen een gezamenlijke ingang. “Die verbouwing is pas na de zomer afgerond. We hadden gehoopt dat dit eerder was gerealiseerd, en dat we daarin ook de tabakswand hadden kunnen meenemen. Maar de vergunningaanvraag is stroef verlopen, waardoor we vertraging hebben opgelopen. Nu moeten we het eerst maar even provisorisch oplossen. Daarvoor heeft ons hoofdkantoor heel goede oplossingen hoor, met deurtjes en al. Maar uiteindelijk willen we toe naar een presentatie die in lijn is met alle andere Plus-winkels. Mits we natuurlijk ook na dit jaar nog tabak mogen verkopen.” Voor het tankstation, waar Luc net als in zijn supermarkten een tabakspresentatie heeft van vier meter, ligt het moment van afdekken nog wat verder weg. “Ja, op 1 januari is het daar zover. Maar hoe ik dat ga aanpakken weet ik nog niet. Eerst maar eens afwachten welke maatregelen er mogelijk nog volgen alvorens ik ga investeren.” Luc heeft behalve de tabakspresentatie namelijk nog meer aspecten waarover hij wil en zelfs moet nadenken. “Neem de veranderende mobiliteit; wat betekent dit voor ons als dorpsstation? De elektrificatie zet door, daar moeten wij wat mee. En waterstof? De investering daargelaten, het bouwen van zo’n station in de bewoonde omgeving is natuurlijk een lastig verhaal. Er zijn dus nog wel wat knopen door te hakken de komende tijd.”