VEEL TANKSTATIONS EN WASBEDRIJVEN HEBBEN WEL ‘ZO’N JONGEN MET AFSTAND TOT DE ARBEIDSMARKT’ IN DIENST. MAAR KOM IN DIE BEWOORDINGEN NIET AAN BIJ MARTIN KNIEST VAN MATZ CARWASH IN DEVENTER EN ZUTPHEN. “HET IS NIET ZOMAAR EEN MEDEWERKER, DEZE JONGENS EN MEIDEN VRAGEN 100 PROCENT COMMITMENT. ANDERS BEROKKEN JE MEER SCHADE DAN DAT HET GOEDDOET.”

Kniest heeft recht van spreken. Hij is oprichter van Matz Carwash. Het bedrijf heeft ruim zestig mensen in dienst, waarvan 80 procent een afstand heeft tot de arbeidsmarkt. Ze hebben autisme, een laag IQ, schulden of een taalachterstand. “Die medewerkers werken niet voor het geld bij ons, die werken bij ons omdat ze zich gerespecteerd voelen. En dat is precies waarvoor Matz staat; wij zijn een veilige thuishaven voor mensen die problemen hebben en al heel veel hebben meegemaakt.” En ja, Kniest weet precies welke – vaak dramatische – verhalen er schuilgaan achter zijn werknemers. “Dat is ook mijn rol; een luisterend oor, een aai over de bol en zoeken naar oplossingen. Ik ben betrokken, ze kunnen mij altijd bellen. Onze locatiemanagers, jobcoaches, budgetcoaches en de hr-managers zijn er daarnaast voor de zakelijke kant. Zij helpen die jongens en meiden in het werk vooruit, helpen ze met geld omgaan, dat ze taalcursussen kunnen volgen en dergelijke. En natuurlijk, als ik iets hoor wat zij niet weten, dan bespreken we dat in het team en kijken we hoe we iemand het beste kunnen helpen.”

Rapper Snelle

En hoe dat precies in de praktijk werkt, werd recent duidelijk in de vijfdelige documentaire over Matz Carwash op NPO2. In ‘De Wasstraat’ stonden Kniest en vijf werknemers centraal. De veel geprezen serie portretteert op intieme wijze de strijd om ‘erbij te horen’, het niet begrepen worden en de verwarring om alledaagse dingen. “Het was intensief, en mooi om mee te maken. Ons bedrijf is ook goed naar voren gekomen, precies zoals het is. Oprecht, eerlijk. Wij geven om onze medewerkers, we willen ze verder helpen en ervoor zorgen dat ze hun eigenwaarde weer terugkrijgen”, aldus Kniest, die vaak ook breder kijkt dan zijn eigen bedrijf. Als hij in de smiezen heeft dat iemand meer in zijn mars heeft, of liever iets anders wil doen, dan gaat hij zelf op zoek naar nieuwe mogelijkheden buiten de wasstraat. “We kunnen geen ijzer met handen breken, maar ik kijk wel: wat kun je en wat is je droom? En ligt die droom buiten ons bedrijf, dan gaan we daar mee aan de slag.” Zo kwam in de serie Maurice voorbij. Maurice (21) woont samen met zijn vader, moeder en zusje in een klein dorpje Harfsen in de buurt van Deventer. Zijn leerachterstand bezorgde hem veel woede, frustratie en verdriet. Dit leidde vooral in zijn schooltijd tot gedragsproblemen. Via zijn stage kwam Maurice bij de wasstraat terecht. Kniest: “Hij vindt het heel leuk hier, maar het liefst wordt hij toch rapper. Rappen is voor hem een uitlaatklep. Zijn idool is rapper en vaste klant van de wasstraat: Snelle. Nou, ik heb geregeld dat ze samen een nummer kunnen opnemen. Hij vond het fantastisch.”

“Wij zijn geen filantropische instelling”

Martin Kniest

Eigenaaar , Matz Carwash

Gezond

Kniest is naast betrokken begeleider ook ‘gewoon’ eigenaar van Matz Carwash. “Wij zijn geen filantropische instelling. Wij zijn een gewoon gezond bedrijf dat niet drijft op de subsidies en loonkortingen. Zo moet dat ook, vind ik. Ook als wij zouden werken met alleen reguliere werknemers, dan hebben wij bestaansrecht. En vergis je niet, alles wat wij eromheen organiseren is veel. Dat weegt niet op tegen de loonkorting die wij ontvangen.” En om het bedrijf gezond te houden, zo stelt Kniest, moet Matz Carwash altijd vooruit. “Een carwashbedrijf kan niet stilstaan. In Deventer en Zutphen hebben we inmiddels hypermoderne textielwasstraten (SofTecs, red.) en reinigen we desgewenst ook het interieur van auto’s. Nu kijken we naar de introductie van een fastlane voor onze abonnementhouders. Via kentekenregistratie rijden ze binnen en zonder tussenkomst van een medewerker wordt de auto gewassen. De factuur wordt dan eens per maand verstuurd, achteraf. Maar om het persoonlijke contact met de klanten te houden, want dat is
onze grote kracht, is er wel altijd een medewerker dichtbij. Heel veel klanten komen hier vanwege de jongens, die altijd vriendelijk zijn en altijd een praatje maken. Die gastvrijheid, het persoonlijke is voor ons gewoon, maar blijkbaar heel speciaal voor klanten.”

Kansen

Matz Carwash bestaat inmiddels zeven jaar. “Ik heb het bedrijf overgenomen van een vriend, hij had destijds vier mensen zonder afstand tot de arbeidsmarkt in dienst. Tot er een praktijkschool aanklopte: ze zaten in hun maag met een Turkse jongen die niemand wilde hebben vanwege zijn lage IQ en autistische stoornis. Die hebben we aangenomen en ik zag hem opbloeien. Zo ging het balletje rollen.” Veel medewerkers zijn al jaren werkzaam bij Matz Carwash. “Wij begeleiden iedereen die dat nodig heeft. En ze krijgen allemaal kansen; de ene heeft de ambitie wel om door te groeien en de ander vindt het helemaal prima zo. Dat is ook het mooie van een carwashbedrijf; er zijn veel verschillende bedrijfsfacetten waarin mensen aan de slag kunnen. Daarom werkt het hier ook uitstekend. We zoeken de juiste taken bij iemands interesses en kwaliteiten. Hierdoor doen de medewerkers iets wat ze echt leuk vinden en krijgen ze hun zelfvertrouwen terug”, aldus Kniest. Hij wil er ook maar mee zeggen dat het ook allemaal geen ABC’tje is. “Je moet er veel tijd en energie in steken. Een autistische jongen heeft een andere benadering nodig dan een statushouder. Veel Syriërs kwamen bijvoorbeeld niet opdagen als het regende, want zo ging dat ook in het land waar ze vandaan komen. Dat cultuurverschil heb ik ze echt moeten uitleggen. Je moet de drive hebben om dat te doen. Heb je dat niet, begin er dan niet aan. Dan doe je misschien meer kwaad dan dat het goed is voor een medewerker met een afstand tot de arbeidsmark